Op woensdag 27 november j.l. hebben wij een gesprek gehad met Marco van Es op het regiokantoor van Fokus in Utrecht over onze bevindingen. Ons verslag van dit gesprek kan je hier lezen.

Aanleiding van het gesprek

Marco van Es, huidige bestuurder van Stichting Fokus Exploitatie, heeft de werkgroep van het Meldpunt Misstanden Stichting Fokus uitgenodigd voor een gesprek op het regiokantoor van Fokus in Utrecht op woensdag 27 november 2024. Deze uitnodiging hebben wij geaccepteerd met als doel onze zorgen te bespreken over de misstanden die tot nu toe bij ons zijn gemeld.

Aanwezig bij het gesprek

Tijdens het gesprek waren de volgende deelnemers aanwezig

Vanuit de werkgroep

• Angelique Seger (oprichtster), incl. partner
• Mallory Esser (Fokuscliënt), incl. begeleider
• Maurice van der Meulen (ex-medewerker Fokus)

Vanuit Fokus

• Marco van Es (voorzitter Raad van Bestuur)
• Marcel Bellinga (communicatieadviseur)
• Bestuurssecretaris

Inleiding gesprek

De inleiding is gevoerd door Angelique Seger, de oprichtster van de werkgroep

Geachte aanwezigen,
Namens de Werkgroep Landelijk Meldpunt Misstanden Stichting Fokus willen wij u hartelijk danken voor uw uitnodiging om met ons in gesprek te gaan. We hebben ons vandaag verzameld om belangrijke bevindingen en zorgen rondom de huidige situatie binnen Stichting Fokus met u te delen.

Dit meldpunt is in augustus van dit jaar opgericht vanuit een urgente behoefte om misstanden in kaart te brengen en het welzijn van zowel cliënten als medewerkers te beschermen. Sindsdien hebben wij meldingen ontvangen die ernstige structurele problemen aan het licht brengen. Deze problemen zetten het dagelijkse leven en de veiligheid van cliënten onder druk.

Het gaat onder andere om meldingen van:

• Machtsmisbruik en bedreigingen
• Verlies van eigen regie
• Tekortkomingen in de kwaliteit en continuïteit van zorg.

Deze situaties ondermijnen niet alleen de kernwaarden van Fokus, maar ook de basisprincipes van respect en veiligheid die voor iedere zorgorganisatie zouden moeten gelden.

Als werkgroep willen wij de stem van cliënten en medewerkers versterken en streven wij naar oplossingen die bijdragen aan het herstel van autonomie, veiligheid en kwaliteit binnen het Fokus-concept.

Wij hopen dat dit gesprek de eerste stap is naar een constructieve samenwerking om positieve veranderingen te realiseren. Wij vragen u om samen met ons te kijken naar hoe we deze problemen effectief kunnen aanpakken, zodat cliënten en medewerkers weer kunnen rekenen op een veilige en respectvolle omgeving.

Ik geef nu graag het woord aan mijn collega’s. Zij zullen dieper ingaan op de bevindingen en concrete aanbevelingen die wij noodzakelijk achten.

We kijken uit naar een open en vruchtbare dialoog, en danken u voor uw aandacht en bereidheid om samen te werken aan een betere toekomst binnen Stichting Fokus.

Machtsmisbruik en intimidatie van cliënten

De eerste vraag aan Marco van Mallory ging over het onderwerp intimidatie van cliënten. Bij veel meldingen is geconstateerd dat Fokus strafmaatregelen toepast bij kritieke cliënten, waarbij intimidatie, pesterijen en zelfs een zorgstop en huisuitzetting tot gevolg zijn.

Wij hebben meerdere meldingen ontvangen van cliënten die geïntimideerd worden door Fokus medewerkers nadat zij een klacht hebben ingediend bij de officiële kanalen. Wat is jullie reactie hierop? Heeft u de middelen om een intern integriteitsonderzoek op te starten?

De reactie van Marco was dat hij het er zeker niet mee eens was wanneer cliënten zich geïntimideerd voelen, maar gaf daarbij ook stellig aan dat deze situaties niet “zwart-wit” zijn, maar “in een grijs gebied liggen”. Hij herkende zich hier absoluut niet in, en heeft alle vertrouwen in de officiële klachtenprocedure. In het nieuwe jaar zou er nog een “onafhankelijk vertrouwenspersoon” worden geïnstalleerd, die overigens direct betaald wordt door Fokus.

Angelique reageerde hier direct op om Marco te confronteren met deze stelling.

Hoe is het mogelijk dat er ondanks het opgestelde Kwaliteitskader ADL 2018 en de kernwaarden van Fokus 2024, onder uw bewind toch feitelijke misstanden plaatsvinden binnen de directie en het management richting cliënten en medewerkers?

Opnieuw herkende Marco zich niet in de kritiek en deed opnieuw een beroep op de officiële klachtenprocedure.

Bent u op de hoogte van meldingen dat cliënten worden “gestraft” door bijvoorbeeld het wegnemen van essentiële hulpmiddelen, zoals onlangs het verwijderen van een volledige alarminstallatie uit de woning van een cliënt?

Marco gaf als reactie aan dat hij niet zal ingaan op individuele situaties. Hierop gaf Angelique aan dat deze situaties juist concrete voorbeelden zijn waarbij het fout gaat bij Fokus. Daarbij haalde ze ook haar persoonlijke situatie aan met Fokus. Ook hierbij gaf Marco aan geen reactie te geven op individuele situaties.

Tijdens deze confrontatie waarbij Marco stellig aangaf zich niet te herkennen en niet te willen reageren op individuele situaties, werd duidelijk dat de ernst van de situatie niet bespreekbaar was. Angelique gaf aan dat zij namens de werkgroep aangifte heeft gedaan bij de politie inzake seksueel overschrijdend gedrag en privacy schending. Die boodschap leek een impact te hebben op alle deelnemers, maar Marco gaf als reactie dat ze willen afwachten wat de gevolgen daarvan zullen zijn. Hij was het er overigens wel mee eens dat (seksueel) grensoverschrijdend gedrag niet wordt geaccepteerd, en dat zij die persoon altijd zullen ontslaan en aangifte zullen doen bij de politie.

Gebrek van objectiviteit

Maurice gaf tijdens dit gesprek aan dat de relatie tussen de ADL-er en de cliënt per definitie onwaardig is. Er wordt gesproken over onprofessioneel gedrag, terwijl de cliënt niet in dienst is van Fokus en dus geen onprofessioneel gedrag verweten kan worden.

Bij een meningsverschil wordt de cliënt tegenover een heel team geplaatst, hierdoor kom je tegenover een “log apparaat” te staan en sta je hierdoor al 3-0 achter. Ook worden rapportages hierover “ingekleurd” in het voordeel van de manager en het ADL-team. De cliënt heeft hierdoor opnieuw een achterstand.

De reactie van Marco was dat cliënten ook met hem contact konden opnemen, en dit zou als zodanig staan vermeld op het Extranet. Dit werd ook bevestigd door Marcel.

Angelique reageerde hierop met de vraag waarom Marco dan nooit reageert, zowel niet op haar situatie als die van een cliënt waarbij ongevraagd het alarmsysteem in beslag werd genomen als strafmaatregel. Zijn reactie was opnieuw dat deze situaties in grijs gebied liggen en hij niet ging reageren op individuele situaties.

Beademingszorg

De volgende vraag kwam van Mallory.

Fokus geeft aan dat het ook zorg biedt aan cliënten met (invasieve) ademhalingsondersteuning. Er zijn echter meldingen ontvangen van projecten waar regelmatig geen bekwaam personeel aanwezig is, met levensgevaarlijke situaties tot gevolg. In jullie nieuwsbrief van 9 juli 2024 wordt gesproken over het nieuwe beleid ademhalingsondersteuning die in werking treedt voor nieuwe cliënten met ademhalingsondersteuning. Welke maatregelen gaat Fokus nemen om te voldoen aan zijn zorgplicht en om de veiligheid van alle bestaande cliënten te beïnvloeden?

Marco bevestigde inderdaad dat er een nieuw beleid komt in 2025 voor nieuwe cliënten met beademingsondersteuning. Hierbij worden een aantal projecten ingericht die speciaal geschikt zijn voor deze groep cliënten. Op de vraag over het gebrek van bekwaam personeel, was zijn reactie dat er overal sprake is van personeelstekort en dat ook Fokus hier last van heeft.

Mallory gaf aan dat hier sprake is van voornamelijk onplanbare EVA-handelingen en dat mensen kunnen overlijden indien er geen bekwaam personeel aanwezig is op die momenten. Opnieuw haalde Marco het personeelstekort in de gehele sector aan. Ook werd opnieuw de klachtenprocedure aangehaald, die je kan volgen wanneer iets niet goed gaat. Op de stelling van Mallory dat iemand die zonder zorg zit of zelfs in levensgevaar verkeert niet in een positie zit om een langdurig geschillenproces op te starten, werd niet ingegaan. Marco had wel alle vertrouwen in dit proces, maar leek de ernst van de situatie niet te (willen) begrijpen.

Angelique confronteerde Marco met zijn recente interview in een zorgmagazine, waar hij aangaf dat eigen regie niet meer “van deze tijd is”. Als reactie gaf hij aan dat dit verkeerd was geïnterpreteerd en hij geen tegenstander was van eigen regie. Wel gaf hij hierbij aan dat de personeelsproblemen wel degelijk effect hebben op de dienstverlening.

Overige punten

Er zijn signalen door ons ontvangen dat er sprake is van een roulatiesysteem in een aantal projecten, waarbij medewerkers gerouleerd worden tussen projecten met als gevolg dat cliënten en medewerkers continu nieuwe gezichten zien. Angelique vroeg naar de reden waarom dit gebeurt. Marco gaf aan hier niet bekend mee te zijn. Cliënten moeten contact opnemen met de manager en anders de klachtenprocedure volgen.

Tijdens het gesprek gaven zowel Marco als Marcel aan niet blij te zijn met de vraagstellingen van Angelique, die volgens hen zouden insinueren dat Fokus alleen maar slechte bedoelingen zou hebben. Opmerkelijk komt deze reactie steeds op momenten wanneer kritische vragen gesteld worden. Marco kon het ook niet waarderen dat wij de media hebben opgezocht inzake de misstanden.

Op de vraag van Angelique of het Kwaliteitskader ADL 2018 altijd leidend is, gaf Marco uiteindelijk na een aantal keer doorvragen aan dat deze inderdaad altijd leidend is.

In het verleden was in het reglement ADL-assistentie een clausule opgenomen over cliënten met (pasgeboren) kinderen. Het was destijds mogelijk om de zorg voor een kind tot een bepaalde leeftijd deels te kunnen faciliteren als hand- en spandiensten. Angelique vroeg wat de positie van Fokus was hierin. Marco gaf daarbij duidelijk aan dat Fokus in geen enkele vorm wil zorgdragen voor de (pasgeboren) kinderen van een cliënt, zonder uitzonderingen. Opmerkelijk was hierbij ook zijn reactie dat Fokus geen hand- en spandiensten levert bij de berging van een cliënt, ondanks dit wel valt onder “in- en rondom de Fokuswoning”.

Wij hebben een memo in handen gekregen die naar alle Fokusunits zijn gestuurd. Hierin staan instructies over het handelen tijdens een inspectie van IGJ, waaronder het verbergen van documenten om “lastige vragen” te voorkomen. Angelique vroeg aan Marco waarom ze dit hebben gedaan. Zijn eerste reactie was dat de IGJ onrechtmatig privacygevoelige informatie zou kunnen zien. Toen Angelique aangaf dat zij hiervoor ook gemachtigd zijn, was zijn reactie dat al die informatie overweldigend kan zijn voor een inspecteur en daar beter niet mee bezig zou moeten zijn.

Marco gaf aan dat hij de analyse van ons rapport heeft gelezen en het wel eens was met sommige punten. Hij kon niet aangeven welke punten, maar was het er wel mee eens dat de communicatie bij Fokus verbeterd moet worden. Ook was hij van mening dat wij als werkgroep geen geschikte gesprekspartner zouden zijn, desondanks mensen anderen wettelijk mogen machtigen als woordvoerder. Ondanks onze bezwaren, bleef hij standvastig bij zijn standpunt. Omdat het gesprek bijna anderhalf uur in beslag nam, werd het gesprek beëindigd door Marco. Hierbij hebben wij afgesproken om over een half jaar een evaluatiegesprek te plannen.

Conclusie

Tijdens het overleg werd duidelijk dat Marco van Es zich niet herkende in de misstanden, maar ook niet wilde reageren op individuele situaties. Cliënten met klachten zouden de officiële klachtenprocedure moeten volgen.

Problemen in de personeelsbezetting, inclusief het afwezig zijn van bekwaam personeel voor EVA-handelingen en beademing gerelateerde handelingen werden door Marco verklaard als personeelsproblemen in de hele zorgsector, en daar was alles mee gezegd.

Marco was het wel eens met een aantal punten in onze analyse aan de hand van ons rapport, maar kon niet benoemen welke punten dit zijn. Het enige wat hij openlijk bevestigde was gebrekkige communicatie bij Fokus. Hij heeft ons toegezegd om over een half jaar een evaluatiegesprek met ons te willen voeren, al gaf hij wel aan dat hij ons niet ziet als een gesprekspartner.

Na het overleg hebben wij intern nog een evaluatiegesprek gevoerd, en zijn tot de conclusie gekomen dat Marco de ernst van de misstanden niet serieus lijkt te nemen en alles teruggooit naar de cliënten. Het zou volgens hem niet zo zwart-wit zijn en vaak een grijs gebied zijn. Opmerkelijk is wel de visie van Marco van Es, die moet men blijkbaar wel degelijk zwart-wit nemen.